FAQ – Antwoorden op Veel Gestelde Vragen
Algemeen
Zoeken
Resultaten
Hoe zijn de gegevens in deze database verzameld?
De gegevens in deze database zijn verzameld door de redactie van het Woordenboek van de Vlaamse dialecten (WVD) van de Universiteit Gent. De redacteurs deden mondelinge en schriftelijke opvragingen (via vragenlijsten) bij een uitgebreid netwerk van informanten. De gegevens uit de WVD-vragenlijsten werden verder aangevuld met gegevens uit andere dialectologische vragenlijsten (Nijmeegse lijsten, lijsten van de Zuid-Nederlandse dialectcentrale enz.), andere dialectwoordenboeken en artikelen over dialectwoorden in tijdschriften.
Kan ik zelf woorden(lijsten) toevoegen?
Nee. U kunt zelf geen woorden of woordenlijsten toevoegen aan de online database. Wilt u graag de vragenlijsten van het WVD gebruiken voor eigen onderzoek, dan kunt u ze downloaden op www.wvd.ugent.be.
Ik wil een dialectwoordenboek schrijven voor mijn eigen streek. Hoe kan deze site me helpen?
Met de filter ‘in’ onder de knop ‘verfijn’ kunt u in uw zoekopdracht de plaats verfijnen tot uw gemeente of tot meerdere gemeentes uit uw streek. Daarnaast kunt u met 1 zoekopdracht alle dialectwoorden uit uw gemeente/streek opzoeken: typ een sterretje (*) in een van de twee zoekvelden (om te zoeken op begrip of op dialectwoord) en selecteer uw plaats(en) bij de filter op plaats (‘in’) onder ‘verfijnen’. De database zoekt nu alle resultaten voor uw opgegeven plaats(en). Hou er wel rekening mee dat deze zoekopdracht langer zal duren.
Ik ben een onderzoeker en wil toegang tot de databasestructuur. Is dat mogelijk?
Studenten en onderzoekers kunnen het WVD contacteren om toegang te krijgen tot de ruwe database met alle bewerkte én onbewerkte gegevens (die niet op de publieke site worden getoond). Stuur een mail met uw vraag naar wvd@ugent.be.
Welke woorden kan ik opzoeken?
In de online database kunt u alle woorden opzoeken die ooit werden opgevraagd door het WVD én die door de redacteurs bewerkt zijn tot woordenboekartikelen. Als een woord niet in de database voorkomt, betekent dat dus niet noodzakelijk dat het niet bestaat (in uw gemeente).
- U kunt woorden opzoeken uit de thema’s Bewegingen en Gedrag, Boerderij, Cultuur, Dieren, Eten en Drinken, Handspinner en Touwslager, Huis en Tuin, Karakter en Gevoelens, Kleding, Kuiper en Hoepelmaker, Landbouw, Levensloop, Lichaam, Maatschappij, Mandenmaker, Molenaar, Planten, Religie, School, Sport en spel, Strodekker, Timmerman, Veeteelt, Wereld, Zeevisser, Ziekten en Gezondheid
- U kunt woorden opzoeken uit Oost- en West-Vlaanderen, Frans-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen.
Het eerste zoekveld ‘zoek dialectwoord voor’ laat zien voor welke begrippen u dialectwoorden kunt opzoeken. Begin een woord te typen in het zoekveld. Zit uw woord niet in de database, dan wordt uw zoekterm rood. In het tweede zoekveld (waar u dialectwoorden kunt ingeven) zijn deze functies niet voorzien.
Hoe zoek ik welke dialectwoorden er bestaan voor een bepaald Nederlands woord?
Met het eerste zoekveld ‘zoek dialectwoord voor’ kunt u dialectwoorden zoeken voor een bepaald begrip. Bijvoorbeeld: u wil weten welke dialectenwoorden er bestaan voor een vlinder. Typ hiervoor ‘vlinder' in het eerste zoekveld. Er zal een suggestielijstje verschijnen met begrippen waarin uw zoekterm voorkomt: bv. nachtvlinder en vlinderdas. Als u gewoon ‘vlinder’ zoekt, negeert u het suggestielijstje en klikt u op zoeken. U kan onderaan op de gele knop met ‘vlinder’ klikken en dan verschijnen de dialectwoorden voor ‘vlinder’. De AN-woorden die gezocht kunnen worden, zijn in de praktijk de titels van de woordenboekartikelen. Die zijn maar beperkt in aantal. Indien zoeken met een AN-woord niet lukt, probeer dan een synoniem: bv. als de AN-zoekterm ‘benauwd’ niet werkt, probeer dan ‘bang’.
Hoe zoek ik de betekenis op van een bepaald dialectwoord?
Met het tweede zoekveld ‘zoek betekenis van’ kunt u de betekenis opzoeken van een bepaald dialectwoord. Bijvoorbeeld: u wil weten wat het dialectwoord ‘merlo’ betekent. Typ daarvoor ‘merlo’ in het tweede zoekveld. Na uw zoekopdracht krijgt u een overzicht van alle mogelijke betekenissen van uw zoekterm. Kies een betekenis door op een gele knop te klikken en bekijk de definitie van het begrip en de verspreiding van uw dialectwoord.
Let op, typ uw dialectwoorden in dit zoekveld zoveel mogelijk in een vernederlandste vorm (zonder dialectuitspraak). Hoe u dat precies doet, leest u hier.
Hoe zoek ik dialectwoorden uit een bepaalde plaats/streek?
Klik in het zoekscherm op de knop ‘verfijnen’. U kunt uw zoekactie verfijnen met de filter op plaats (‘in’). U bent niet verplicht die optie te gebruiken.
Filter op plaats: U kunt uw zoekactie verfijnen door gegevens te zoeken uit een bepaalde plaats (gehucht, (deel)gemeente of provincie). Typ uw plaatsnaam en selecteer een plaats uit het keuzemenu. U kunt ook meerdere plaatsen toevoegen.
Hoe zoek ik dialectwoorden over een bepaald thema?
Klik in het zoekscherm op de knop ‘verfijnen’. U kunt uw zoekactie verfijnen met de filter op thema (‘over’). U bent niet verplicht die optie te gebruiken.
Filter op thema: U kunt uw zoekactie verfijnen door gegevens te zoeken binnen een bepaald thema. Kies één of meerdere thema’s uit de keuzelijst.
Wat betekenen ‘ongeveer zoeken’ en ‘exact zoeken’ (onder de knop 'verfijn')?
De database zoekt standaard naar uw exacte zoekopdracht. U kunt de zoekfunctie ook preciezer of breder instellen door op 'verfijn' te klikken.
Exact zoeken: Deze knop is standaard aangevinkt. De database zoekt enkel naar woorden die exact overeenkomen. Bijvoorbeeld: sla voor de zoekterm ‘sla’.
Ongeveer zoeken (klinkt als): Als u die knop aanvinkt, zoekt de database alle woorden die ongeveer overeenkomen met uw zoekterm, ook als die een paar letters afwijken. Bijvoorbeeld: boter voor zoekterm ‘beuter’. Die optie is vooral handig bij de tweede zoekfunctie (zoek de betekenis van), als u het dialectwoord niet exact kent of als u twijfelt over de spelling.
Hoe moet ik de dialectwoorden spellen die ik opzoek?
De dialectwoorden in het Woordenboek van de Vlaamse dialecten zijn vernederlandst. Dat wil zeggen dat de dialectuitspraak niet wordt weergegeven in de spelling. De woorden worden daarentegen gespeld alsof het AN-woorden waren.
Bijvoorbeeld:
stroateluupere is vernederlandst als strateloper
skoaverdienn is vernederlandst als schaverdijnen
sjchuufelette is vernederlandst als schuifelet
gruunsooschoite is vernederlandst als groenselschuit
tsiepmoäl is vernederlandst in tjiepmuil
Als u een dialectwoord typt in een zoekveld, probeer dan altijd de vernederlandste vorm in te geven. Bij twijfel over de spelling kan het soms helpen om het vakje ‘ongeveer zoeken’ aan te vinken.
Hoe kan ik opzoeken hoe mijn dialectwoord precies geschreven wordt?
U kunt gebruik maken van de jokertekens of u kunt de functie ongeveer zoeken inschakelen.
Hoe kan ik zoeken met jokertekens?
In de zoekvelden kunt u de jokertekens * en ? gebruiken. Dat kan handig zijn als u twijfelt over de spelling van een woord of als u een hele reeks woorden wil opzoeken van hetzelfde type.
- ? staat voor 1 willekeurig teken. Twijfelt u bijvoorbeeld of het dialectwoord meerlaan of meerlaar is (‘merel’), typ dan ‘meerlaa?’ in het zoekveld.
- * staat voor meerdere willekeurige tekens. Twijfelt u bijvoorbeeld of het dialectwoord dat u gehoord hebt fabreeën, fabrieën of fabrijnen is (‘bakkebaarden’), typ dan ‘fabr*n’ in het zoekveld. U kunt dat jokerteken ook gebruiken om bijvoorbeeld alle woorden op te zoeken die eindigen op –blom (typ ‘*blom’) of die beginnen met school- (typ ‘school*’).
Waarvoor dient het tabblad ‘bladeren’?
Wie niet op zoek is naar een specifiek woord, weinig inspiratie heeft om te zoeken of gewoon wil zien welke woorden er allemaal in de database staan, kan op dat tabblad bladeren. Kies een thema en bekijk welke begrippen er in de database staan. Alle begrippen verschijnen alfabetisch (bovenaan en onderaan ziet u het aantal resultaten). Kies een begrip door op een gele knop te klikken en bekijk de dialectwoorden ervoor. Keer terug naar het overzicht door te klikken op de gele knop ‘terug naar keuzelijst’.
Als ik een woord opzoek, krijg ik een gele knop of meerdere gele knoppen te zien, maar geen dialectwoorden. Wat moet ik doen om de dialectwoorden te zien?
Zocht u met de eerste functie 'zoek dialectwoord voor'? Klik dan op een gele knop om door te gaan naar de specifieke resultaten.
Zocht u met de tweede functie ‘zoek betekenis van’? Dan geven de gele knoppen een overzicht van alle mogelijke betekenissen van uw zoekterm. Kies een betekenis door op een gele knop te klikken en bekijk de definitie en de verspreiding van uw dialectwoord.
Waarom leveren mijn zoekacties geen resultaten op?
De database van het Woordenboek van de Vlaamse dialecten is niet exhaustief. Als een woord niet in de database voorkomt, betekent dat niet noodzakelijk dat het niet bestaat (in uw gemeente). Dat kan verschillende oorzaken hebben:
- Het WVD verzamelt enkel de dialectwoordenschat uit het Nederlandstalige gebied van het historische graafschap Vlaanderen: Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Frans-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen. Dialectwoorden uit Brabant, Antwerpen of Limburg zijn dus niet te vinden in de database. Raadpleeg daarvoor de woordenboeken van de zusterprojecten Woordenboek van de Brabantse dialecten (WBD) en Woordenboek van de Limburgse dialecten (WLD).
- In de database staan enkel de dialectwoorden die ooit werden opgevraagd door het WVD. Dat zijn vooral woorden uit de volgende thema’s: landbouw, ambachten (molenaar, timmerman en meubelmaker, mandenmaker, strodekker, handspinner en touwslager, kuiper en hoepelmaker, zeevisser), lichaam, karakter en gevoelens, eten en drinken, school, sport en spel, planten, dieren, maatschappij. Het ene thema is beter opgevraagd dan het andere.
Zoekacties met zoektermen in dialectspelling (bv. stroateluupere) leveren zelden resultaten op. Lees hier hoe u dialectwoorden kunt spellen.
Waarom vind ik geen resultaten voor mijn plaats/dorp?
Niet alle plaatsen zijn even goed gedocumenteerd. Het WVD vond niet voor alle gemeenten (goede) informanten die vragenlijsten wilden invullen. Daardoor kunnen gegevens ontbreken voor bepaalde plaatsen. Dat een dialectwoord niet werd opgetekend in een bepaalde plaats, betekent dus niet noodzakelijk dat het er helemaal niet voorkomt.
Waarom vind ik geen woorden uit Brabant, Antwerpen of Limburg?
Het WVD verzamelt enkel de dialectwoordenschat uit het Nederlandstalige gebied van het historische graafschap Vlaanderen: Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Frans-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen. Dialectwoorden uit Brabant, Antwerpen of Limburg zijn dus niet te vinden in de database. Raadpleeg daarvoor de woordenboeken van de zusterprojecten Woordenboek van de Brabantse dialecten (WBD) en Woordenboek van de Limburgse dialecten (WLD).
Waarom vind ik ook woorden uit Zeeuws-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen?
Met ‘Vlaams' wordt in de dialectologie een groep dialecten aangeduid die gesproken worden in Frans-Vlaanderen (Frankrijk), West- en Oost-Vlaanderen (België) en Zeeuws-Vlaanderen (Nederland).
Waarom zijn de dialectwoorden niet fonetisch gespeld?
In de WVD-vragenlijsten werd de informanten steeds gevraagd om de uitspraak van hun antwoorden zo goed mogelijk weer te geven. Sommigen vonden een eigen spelling uit om dialectklanken neer te schrijven, anderen schreven dan weer uit zichzelf al een min of meer vernederlandste vorm. De noteringen zijn erg divers en fonetisch soms moeilijk te interpreteren. Bovendien is de fonetische variatie in het Vlaamse dialectgebied erg groot. De verschillende uitspraak- en vormvarianten werden door de WVD-redactie omgezet naar vernederlandste trefwoorden, die doorgaans een heleboel fonetische varianten samenvatten. Een deel van de klankvariatie wordt opgevangen door de ‘lexicale varianten’; dat zijn trefwoorden die dichter bij het dialect staan dan de vernederlandste trefwoorden. Bijvoorbeeld: grasronker (trefwoord bij ‘grasmus’) met garsronkel en gorsronker als lexicale varianten.
Wat betekenen de afkortingen en cijfers onder de definitie van een zoekresultaat?
De afkortingen en cijfers onder de definitie van een zoekresultaat verwijzen naar de bronnen waaruit het woordenboekartikel is samengesteld: vragenlijsten (bv. WVD 20), academische scripties (bv. Blommaert), dialectwoordenboeken (bv. De Bo) en tijdschriften (bv. Nehalennia).
Waar vind ik taalkaarten?
Bij de resultaten van een zoekactie kunt u verschillende taalkaarten bekijken.
- Knop ‘Toon alle dialectwoorden op kaart’: laat een Google Maps taalkaart zien met de verspreiding van alle dialectwoorden voor het gezochte begrip.
- Knop ‘Toon op kaart’: laat een Google Maps taalkaart zien met de verspreiding van één bepaald dialectwoord voor het gezochte begrip.
- Plaatsicoon onder de tabel met dialectwoorden (niet voor elk begrip beschikbaar): laat een scan van de taalkaart zien voor het begrip in de originele WVD-aflevering.
Waarvoor staan de iconen onder de zoekresultaten?
De iconen onder sommige zoekresultaten (onder de tabel met dialectwoorden) zijn aanklikbaar en laten scans (in pdf) zien uit de gepubliceerde woordenboeken van het WVD.
- Het afbeeldingsicoon staat voor een scan van de illustratie bij een begrip.
- Het boekicoon staat voor een scan van de pagina met het betreffende begrip uit het gepubliceerde woordenboek. Op die scans kunt u bladeren door het oorspronkelijke woordenboek.
- Het plaatsicoon staat voor een scan van de WVD-taalkaart bij het begrip.
Niet alle documenten zijn voor elk woordenboekartikel beschikbaar.
Wat betekent ‘andere bronnen’ in de lijst met plaatsen?
De andere bronnen zijn andere woordenboeken (Wdb), tijdschriften (Div.) enz. waarin het dialectwoord voor een bepaalde plaats werd opgetekend. We maken een onderscheid tussen de WVD-gegevens als bron (alle gewone plaatsnamen) en ‘andere bronnen’.
Kan ik de zoekresultaten downloaden?
Ja, u kunt de resultaten van een zoekopdracht downloaden in Excel-formaat. Druk op de knop ‘export’.
naar boven